چگونه از اصل علیت می‌توان لزوم وجود علت نخستین را در هر سلسله علّی‌ـ معلولی طولی نتیجه گرفت؟
با تکیه بر دلیل امتناع تسلسل، نتیجه می‌گیریم که سلسله علّی‌ـ معلولی طولی نمی‌تواند نامتناهی باشد. علت فاعلی از جمله علل حقیقی است، و بنابراین، سلسله‌ای طولی متشکل از یک معلول و علت‌های آن که در آن،... مطالعه بیشتر...
مصادره به مطلوب چیست و چرا محال است؟
طبق تعریف، دور در استدلال عبارت بود از اینكه گزاره a در اثبات به گزاره b نیازمند باشد كه خودْ در اثباتْ به a نیاز دارد. سادهتر بگوییم: یعنی در استدلال برای اثبات گزاره a، b به كار گرفته شود و... مطالعه بیشتر...
چرا دور باطل و ممتنع است؟
برای اثبات امتناع دور، نخست باید به تحلیل مفهوم «نیازمندی» بپردازیم و ببینیم اینكه گفته میشود شیئی از جهتی به شیء دیگری نیاز دارد مستلزم چه اموری است. فرض كنید مفهوم 1C در تعریف، یعنی برای شناخته... مطالعه بیشتر...
دور چیست و چه اقسامی دارد؟ و دور باطل کدام است؟
همه ما با دور آشناییم. مثلاً اگر در تعریف «ممكن» بگوییم: «چیزی كه ممتنع نیست» و متقابلاً در تعریف «ممتنع» بگوییم: «چیزی كه ممكن نیست»، گرفتار دور در تعریف شدهایم، یا اگر برای اثبات اینکه «روی کره... مطالعه بیشتر...
چرا تسلسل باطل و ممتنع است؟
برای سهولت، نماد «®» را برای نشان دادن رابطه علّی ـ معلولی بین دو شیء قرار میدهیم؛ به این ترتیب كه چیزی كه در طرف نوک پیكان قرار گیرد معلول است و چیزی كه در طرف دیگر آن قرار گیرد، علت حقیقی مباشر ـ... مطالعه بیشتر...
تسلسل چیست؟
به مجموعی از اشیا كه بین آنها نوعی ترتیب باشد «سلسله» و به هر یك از آن اشیا «حلقه» سلسله میگویند. بنا بر این، قطاری از چند شتر، صفی نامتناهی از سربازان، و رشتهای مفروض از حوادث نامتناهی متوالی از... مطالعه بیشتر...
آیا از بین رفتن علت‌هایی مانند بنّا، والدین، و صنعتگر، و باقی ماندن معلول آنها (ساختمان، فرزند، و صنعت) نشانه نقض قانون معیت علّی ـ معلولی نیست؟
یکی از نتایج قانون معیت این است که معلولِ زمانمند، هم در زمان حدوث و پیدایشش به علت تامه، و در نتیجه، به تمام علل حقیقی خود نیاز دارد، و هم در ادامه و برای بقای وجودش؛ زیرا چنانچه فرض کنیم معلول پس... مطالعه بیشتر...
اثبات قانون معلیت علّی ـ معلولی
گفتیم که قانون معیت از نتایج اصل علیت است. به عبارت دیگر، ممکن نیست اصل علیت را بپذیریم و منکر قانون معیت شویم. اکنون می‌کوشیم قانون معیت را بر اساس اصل علیت اثبات کنیم و نشان دهیم که اگر منکر قانون... مطالعه بیشتر...
كاربرد قانون «معیت علّی ـ معلولی» در علت و معلول‌های زمانمند به چه معنا است؟
معیت و همراهی علت و معلول در موجودات زمانمند به معنای هم‌زمانی آنهاست. بنا بر این، اگر علت و معلول هر دو موجوداتی زمانی باشند، می‌توان گفت هر گاه معلول موجود باشد، در همان زمان، علتش نیز موجود است و... مطالعه بیشتر...
قانون «معیّت علّی ـ معلولی» چیست؟
هر ممکن‌الوجودی نیازمند علتی است که با وجود آن، موجود، و با عدم آن، معدوم باشد. مقصود از علت در اصل علیت، علت تامه است. بنابراین، ممکن نیست معلول بدون علت تامه وجود داشته باشد، چنان که ممکن نیست بدون... مطالعه بیشتر...صفحه‌ها
آدرس: قم - بلوار محمدامین(ص) - بلوارجمهوری اسلامی - موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره)