شرایط فقاهت، کفایت و عدالت برای ولی فقیه به دلایل ذیل ضرورت دارد:

الف) علم به آموزه‌ها و احکام الهي (فقاهت)

هدف از تشکيل حکومت اسلامي، ادارة جامعه بر اساس احکام و قوانين الهي است. بنابر اين به حکم عقل، کسي که در رأس چنين حکومتي قرار مي‌گيرد، مي‌بايد توان تشخيص و استخراج احکام الهي از منابع معتبر اسلامي را داشته باشد؛ زيرا در بسياري از تصميمات حکومتي، حاکم لازم است خود، رأساً ضمن تحليل صحيح موضوع، آن را با احکام شرع تطبيق دهد.

ب) برخورداري از کفايت، کارداني و تدبير

تأمين مصالح عمومي، از مهم‌ترين اهداف تشکيل حکومت اسلامي است. از اين رو، در جامعۀ اسلامي، کسي که در رأس حکومت قرار مي‌گيرد، همان طور که لازم است از قدرت استنباط احکام الهي برخوردار باشد، از جهت توانايي و مهارت لازم براي ادارۀ کشور نيز مي‌بايد سرآمد ديگران باشد تا بتواند اين مصالح را به شکل مطلوب‌تر و فراگيرتر تأمين کند.

ج) برخورداري از صلاحيت اخلاقي، تقوا و عدالت

مجري قوانين در دولت اسلامي و همۀ کارگزاران و مديران جامعه مي‌بايد، افزون بر آشنايي با قوانين، از صلاحيت و شايستگي اخلاقي نيز برخوردار باشند تا از سِمَت و امکاناتي که در اختيارشان قرار گرفته است، سوءاستفاده نکنند و آنها را در جهت انجام دادن صحيح وظايفي که به عهده گرفته‏اند به کار گيرند، و اغراض شخصي و گروهي و جناحي باعث تخطي آنها از محدودۀ وظايفشان نشود.