از منظر هرمنوتیک فلسفی پیش‌داوری‌ها چند قسم‌اند؟
به عقیدۀ گادامر پیش‌داوری‌های دخیل در فهم، انواع گوناگونی دارند: دسته‌ای از پیش‌داوری‌ها پرسش‌هایی هستند که مفسر با آنها سراغ متن یا واقعیت می‌رود و می‌خواهد پاسخ آنها را دریابد. طبیعتاً این پرسش‌ها... مطالعه بیشتر...
آیا ارتباط عمومی معرفت‌ها با یکدیگر می‌تواند اندیشه شک‌گرایی را تأیید کند؟
یکی از استدلال‌ها به سود نسبی‌گرایی، ارتباط عمومی معرفت‌هاست. در این استدلال، نسبی‌گرا ادعا می‌کند که همۀ معرفت‌ها به یکدیگر وابسته‌اند، به طوری که معرفت به هر چیز در معرفت به امور دیگر مؤثر است. آن... مطالعه بیشتر...
آیا اینکه ذهن می‌تواند در معرفت و شناخت انسان تصرف کند، تأیید کننده اندیشه شک‌گرایی است؟
برخی نسبی‌گرایان و شک‌گرایان برای اثبات نسبی بودن همۀ معرفت‌ها و عدم دسترسی به معرفت یقینی به واقع، این گونه استدلال کرده‌اند که ممکن است ذهن ما هنگام درک واقعیت، آن را دست‌کاری کند، و در نتیجه،... مطالعه بیشتر...
آیا ارتباط عمومی امور با یکدیگر می‌تواند اندیشه شک‌گرایی را تأیید کند؟
برخی از طرفداران شک‌گرایی و نسبی‌گرایی، برای اثبات اندیشه خود بر ادعای گونه‌ای ارتباط عمومی میان امور جهان تکیه می‌کنند، ارتباطی که معرفت به آن امور را به یکدیگر وابسته می‌سازد، و بدین ترتیب ما را در... مطالعه بیشتر...
آیا بروز خطا در برخی معرفت‌های انسان می‌تواند اندیشه شک‌گرایی را تأیید کند؟
فرض کنید در اتاق دربسته‌ای هستیم، و هیچ راه ارتباطی با خارج از اتاق نداریم، جز آنکه چند فرد خاص اوضاع و احوال خارج از اتاق را برای ما گزارش می‌کنند. اگر معلوم شود که همۀ این افراد، دست‌کم در برخی... مطالعه بیشتر...
تناقض و پارادوکسی که درباره ادعای شک‌گرایی و نسبی‌گرایی مطرح می‌شود، چیست؟
اگر کسی به شما بگوید که «من نمی‌توانم به زبان فارسی سخن بگویم، زیرا در انگلستان متولد شده‌ام، و از بدو تولد تاکنون نیز با هیچ شخصی که بتواند به زبان فارسی سخن بگوید، برخورد نداشته‌ام»، به او چه می... مطالعه بیشتر...
نسبی‌گرایی و شک‌گرایی چه ارتباطی با هم دارند؟ آیا تلازمی بین آنها برقرار است؟
با دقت در مدعای نسبی‌گرایان ـ که معتقدند همۀ معرفت‌های ما تنها با لحاظ شرایط ذهنی معتبرند، نه فراتر از آن، و بنابراین، هیچ معرفتی که مطلق باشد، یعنی با صرف نظر از شرایط ذهنی معتبر باشد، وجود ندارد ـ... مطالعه بیشتر...
مقصود از معرفت نسبی و نسبی‌گرایی چیست؟
روشن است که برخی معرفت‌ها به قیود و شرایطی وابسته‌اند و تنها در همان شرایط صدق می‌کنند. مثلاً اینکه «آب در صد درجه می‌جوشد» در صورتی درست است که فشار هوا یک اتمسفر باشد. همچنین برخی معرفت‌ها تنها در... مطالعه بیشتر...
شک‌گرایی چیست و مقصود از شک در این مکتب چیست؟
گاه مقصود از شک، حالتی درونی است که شخص دربارۀ واقعیتی دارد، و بر اساس آن، برای صدق یا کذب قضیۀ حاکی از آن واقعیت هیچ ترجیحی قائل نیست، و گاه مقصودْ یقین نداشتن به صدق یا کذب چنین قضیه‌ای است. مثلاً... مطالعه بیشتر...
اگر معرفت‌هایی که انسان از راه‌های گوناگون به دست می‌آورد، با یکدیگر سازگاری نداشتند، راه حل این ناسازگاری چیست؟
ابتدا باید خاطرنشان کنیم که دو معرفت یقینی نمی‌توانند با یکدیگر ناسازگار باشند؛ زیرا معرفت یقینی واقع را چنان که هست نشان می‌دهد، و فرض اینکه دو معرفت یقینی با یکدیگر ناسازگار باشند، به معنای آن است... مطالعه بیشتر...
معرفتی که از راه یادآوری معرفت‌های پیشین حاصل می‌شود، تا چه اندازه معتبر و باارزش است؟
بسیاری از معرفت‌های ما به مدد یادآوری چیزهایی است که از پیش دانسته‌ایم. مقصود از یادآوری، معنای عامی است که هم به یاد آوردن را شامل می‌شود، و هم به یاد داشتن را. در واقع، به یاد داشتن و به یاد... مطالعه بیشتر...
تجربه چیست و ارزش معرفتی آن چقدر است؟
قوانین کلی علوم تجربی از راه تجربه به دست میآیند. از باب مثال، فیزیک‌دانان از راه تجربه نقطۀ انجماد، نقطۀ ذوب و نقطۀ تبخیر مواد گوناگون را تعیین می‌کنند. اینکه راه تجربه دقیقاً چیست، از مباحث معرفت... مطالعه بیشتر...
معرفتی که از راه استناد به معرفت دیگران به‌صورت تقلید یا رجوع به متخصص به دست می‌آید، از چه ارزش و اعتباری برخوردار است؟
اگر راه معرفت ما به چیزی، این باشد که بدانیم کسی دیگر آن معرفت را دارد، و ما به جهت ویژگی‌های او، مثل صلاحیت و تخصص، همان معرفت را پیدا کنیم، معرفت ما از راه استناد به معرفت دیگران حاصل شده است. پس... مطالعه بیشتر...
معرفت حاصل از راه نقل تا چه اندازه ارزش و اعتبار دارد؟
بخش وسیعی از معرفت‌های ما از اخبار و اطلاعاتی تشکیل می‌شود که دیگران برای ما نقل می‌کنند. مثلاً اطلاع ما از وقایع تاریخی، و آنچه از طریق انواع رسانه‌ها به دست می‌آوریم، از همین راه است. همچنین برای... مطالعه بیشتر...
با تعقل، چه فعالیت‌های ادراکی صورت می‌گیرد؟ اعتبار معرفتی آن در چه حدی است؟
به‌کارگیری قوۀ عقل در حصول معرفت را تعقل می‌نامیم. ما با کمک عقل، فعالیت‌های ادراکی فراوانی انجام می‌دهیم که می‌توان آنها را در چهار فعالیتِ درک مفاهیم کلی، تجزیه و ترکیب مفاهیم، تصدیق بی‌واسطه، و... مطالعه بیشتر...
ارزش معرفتی تصدیق‌های حسی در چه حدی است؟
از راه حس، هم تصورها و هم تصدیق‌های حسی حاصل می‌شوند. اما مسئلۀ ارزش علم در بارۀ تصورها قابل طرح نیست. همچنین تصدیق‌های حسی ما عموماً با استدلال روشنی همراه نیستند، تا جایی که برخی اندیشمندان این ... مطالعه بیشتر...
معرفت حسی چیست و با حس، چه چیزهایی را می‌توان شناخت؟
بی‌شک بسیاری از معرفت‌های ما با قوا و ابزارهای حسی صورت می‌گیرند. معرفت ما به دیدنی‌ها، شنیدنی‌ها، چشیدنی‌ها، بوییدنی‌ها و لمس‌کردنی‌ها مرهون حواس پنج‌گانۀ ظاهری‌اند. انسان، با برخورداری از قوای خاصی... مطالعه بیشتر...
اعتبار معرفت شهودی در چه حدی است؟
گرچه معرفت‌های حضوری بدون واسطه به دست میآیند، یعنی با وجود معلوم نزد شخص عالم، خودبه‌خود علم حضوری نیز وجود دارد، و برای علم پیدا کردن به چنین معلومی نیاز به استفاده از هیچ ابزار یا واسطه‌ای، و... مطالعه بیشتر...
مقصود از راه معرفت چیست؟ و راه‌های معرفت کدامند؟
مقصود از راه معرفت، روشی است که با آن می‌توان معرفت‌های معتبر و درخور اعتمادی به دست آورد. اما برای آنکه چیزی را راه معرفت بشماریم، لازم نیست همۀ معرفت‌هایی که با آن حاصل می‌شوند، معتبر باشند، بلکه... مطالعه بیشتر...
منظور از مبناگرایی در دانش معرفت‌شناسی چیست؟
مجموعۀ معرفت‌ها را، از جهت اعتبار و ارزش، می‌توان به درختی تشبیه کرد که ریشۀ آن علم‌های حضوری است، و علم‌های حصولی بر آنها استوارند. نیز برخی معرفت‌های حصولی بسیار عام و کلی‌اند و در حکم تنۀ درخت‌اند... مطالعه بیشتر...صفحه‌ها
آدرس: قم - بلوار محمدامین(ص) - بلوارجمهوری اسلامی - موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره)