امام باید افضلِ مردم، و برخوردار از عصمت و علم خدادادی باشد؛ لیکن مردم قدرت تشخیص این ویژگی‌ها را ندارند؛ زیرا ویژگی‌های یادشده در باب امام اموری باطنی‌اند که تشخیص وجود آنها در شخصی، نیازمند احاطۀ علمی بر باطن افراد و برخورداری از علم غیب است. بنا بر این به دلیل بی‌بهرگی مردم از چنین احاطۀ علمی و علم غیبی، آنان توانایی تشخیص معصوم و فرد افضل را ندارند. در نتیجه در صورت واگذاری تعیین امام (که هم مرجع و حافظ دین است و هم زعیم سیاسی مردم) به مردم، ممکن است آنان فردی را برگزینند که دارای این ویژگی‌ها نیست، و همین امر زمینه را برای عدم تحقق سعادت حقیقی انسان‌ها فراهم سازد. در نتیجه، امام باید از جانب خدای متعال، که عالم به همۀ امور است، تعیین شود. امام رضا در بارۀ ناتوانی مردم از تشخیص امام می‌فرمایند:

آیا [مردم] قدر و منزلت امامت را در میان امت می‏شناسند تا گزینش امام برای آنها جایز باشد؟ همانا قدر و شأن امامتْ بزرگ، و منزلتش بلند، و اطرافش دست‏نایافتنی، و عمقش دورتر از آن است که مردم بتوانند با خِرَدهایشان به آن برسند یا با گزینش خود، امامی را نصب کنند. آیا ممکن است برگزیدۀ آنان دارای این صفات باشد تا بتوان او را مقدّم داشت؟ (محمد‌ بن ‌یعقوب کلینی، الکافی، ج1، ص199‌ـ203)