نظام حقوقی اسلام، به دلیل ابتنای آن بر علم خطاناپذير الهي، هم دارای انسجام درونی است، یعنی قوانین گوناگون نظام حقوقي اسلام با يکديگر سازگارند و هم دارای انسجام بیرونی است، به این معنا که اولاً...مطالعه بیشتر...
مجموعه نهادهای حقوقی را که بر اساس مبانی حقوق و برای تحقق اهداف آن به صورت منظومهاي هماهنگ و منسجم شکل گرفته است، نظام حقوقی میگویند.
مطالعه بیشتر...
تفاوتهای مکتب حقوقي اسلام با ديگر مکاتب حقوقي دربارة اهداف حقوق را ميتوان در موارد ذیل خلاصه کرد: 1. دو مکتب حقوق طبيعي و پوزيتیويستي، بر یکی از دو هدف عدالت و نظم تأکيد شده و به عنوان هدف نهایی...مطالعه بیشتر...
1. در مکتب حقوقي اسلام به اصيلترين واقعيت، يعني خداوند و ارادة تکويني و تشريعي او در تدبير جهان و انسان توجه کافي شده است؛ در حالي که در مکاتب حقوق طبيعيِ سکولار و حقوق پوزيتیويستي، از اين واقعيت...مطالعه بیشتر...
امور مربوط به زندگی انسان به دو دسته ثابت و متغیر تقسیم میشوند. برخی از امور انسانی از دوام و جاودانگی برخوردارند به گونهای که هیچ عاملی ـمانند زمان، مکان، نژاد و...ـ نمیتواند موجب تغییر در...مطالعه بیشتر...
از دیدگاه اسلام تأمین مصالح دنیوی هدف اولیه و مستقیم حقوق است، ولی این هدف در راستای هدف متعالی دیگری قرار دارد و آن تقرب به خداوند است. اما اسلام در ورای زندگی این جهان، به حیات اخروی قائل است و...مطالعه بیشتر...
در مکتب حقوقی اسلام دو نوع مباني براي حقوق قابل طرح است: مبناي اصلي و مباني فرعي. مبنای اصلی، اراده تشریعی خداوند است، اما بسیاری از قوانین مستقیماً در متون دینی بیان نشدهاند، بلکه از سوی قانون...مطالعه بیشتر...
در مکاتب پوزيتیويستي حقوق، حقوق از اخلاق و به ویژه عدالت تفکيک شده است؛ از اینرو هدف حقوق را در نظم اجتماعي خلاصه کرده و در صورت تزاحم نظم و عدالت، نظم بر عدالت تقدم و ترجيح پیدا می کند. همچنین،...مطالعه بیشتر...
بر اساس پوزیتیویسم حقوقی، همه حقوق موضوعه است. پوزیتویستها بر اساس مبنای تجربهگرایی خود، تنها امور مشاهدهپذیر در جامعه را به عنوان مبنای اعتبار قوانین حقوقی میپذیرند. به عبارت دیگر، اعتبار و...مطالعه بیشتر...
عناصر اصلی این مکتب حقوقی:
1. انکار حقوق طبیعی: بر اساس پوزیتیویسم حقوقی، همه حقوق موضوعه بوده و هیچ قانونی مستقل از تدوین و تصویب بشری وجود ندارد. پوزیتویستها بر اساس مبنای تجربهگرایی خود،...مطالعه بیشتر...
از دیدگاه مکتب حقوق طبیعی، مبنای قوانین حقوقی واقعیتهای مربوط به طبیعت انسان یا جهان است. مهمترین ویژگی این واقعیتها انطباق آنها بر عدالت است. از اینرو پیروان مکتب حقوق طبیعی عدالت را اصلی حقوق...مطالعه بیشتر...
قوانین طبیعی از جایگاه برتری نسبت به قوانین موضوعه بشری برخوردار بوده و در واقع مبنای آنها و ملاک مشروعیت آنها میباشند. قوانینی که انسانها خود وضع میکنند باید بر مبنای قوانین طبیعی بوده و نباید...مطالعه بیشتر...
مکتب حقوق طبیعی دارای دو قرائت سنتی و نوین است. مهمترین ویژگی قرائت سنتی صبغه دینی و الهی آن است، یعنی منشأ مشروعیت قانون طبیعی و حقوق طبیعیِ ناشی از آن را اراده تکوینی خداوند میداند. بر اساس...مطالعه بیشتر...
الف) واقعگرایی: واقعگرایان به قوانینی باور دارند که مستقیماً از واقعیتهای عینی حکایت میکنند و قانونگذاری را در آنها راه ندارد. مضمون این دسته از قوانین در عالم واقع وجود دارد و همچون قوانين...مطالعه بیشتر...
برهان:
(1) قانونگذاری مستلزم شرایط: الف) صلاحیت علمی: قانونگذار باید به تمام ابعاد وجودی انسان و همه مصالح و مفاسد او آگاهی کامل داشته باشد؛ ب) صلاحیت اخلاقی: قانونگذار نباید در معرض...مطالعه بیشتر...
با اثبات ضرورت وجود دین برای بشر و اینکه انسان برای رسیدن به سعادت ابدی نیازمند برنامهای است که علاوه بر آموزههای نظریِ مربوط به شناخت حقایق عالم هستی، مشتمل بر دستورات عملی مربوط به رفتارهای...مطالعه بیشتر...
شباهت ها: در ویژگیهای عموميت، شمول، انساني، رفتاري و اختياري بودن، قانون حقوقي و قانون اخلاقي، کاملاً مشترک و مساوياند و گزارهاي که فاقد يکي از اين اوصاف باشد، نه اخلاقي است و نه حقوقي....مطالعه بیشتر...
انسان موجودي اجتماعي است و زندگي اجتماعي نیازمند وضع قوانین و مقررات لازمالاجرا است، زیرا ، نيازمنديهاي انسان و کمبود منابع و مهمتر از آن، طبع سيريناپذير او موجب پيدايش اختلاف در زندگي اجتماعي...مطالعه بیشتر...
بر اساس تلازم حق و تکليف، پاسخ این شبهه روشن است، زيرا: اولاً؛ حق و تکليف دو روي يک سکهاند، و حق بدون تکليف و تکليف بدون حق، معني ندارد. ثانياً؛ مهمترین کارکرد دین هدایت انسانها و سوق دادن آنان...مطالعه بیشتر...
دو نوع رابطه میان حق و تکلیف وجود دارد: 1) ملازمت حق شخص با تکليف ديگران: وقتی میگوییم کسی حق دارد از کسی یا چیزی بهرهمند شود، در واقع به این معنی است که دیگران تکلیف دارند حق او را محترم...مطالعه بیشتر...