قانون «سنخیت علّی ـ معلولی» درباره علت وجودبخش و معلولش چگونه است؟
به حکم قانون سنخیت علّی معلولی، علت وجودبخش باید كامل‌تر از معلول خود باشد. به عبارت دیگر، علت وجودبخش باید عین آن کمال وجودی‌ای را که به معلول خود می‌دهد در مرتبه‌ای بالاتر داشته باشد. برای اثبات... مطالعه بیشتر...
قانون «سنخیت علّی ـ معلولی» چیست؟
تردیدی نیست كه با تمرینات مداوم در شنا نمی‌توان فیزیك‌دان ماهری شد؛ زیرا به زبان عموم مردم، شنا كردن ربطی به مهارت در دانش فیزیك ندارد. عموم مردم از مضمون قانون «سنخیت علّی ـ معلولی»، مانند بسیاری از... مطالعه بیشتر...
در فلسفه، مقصود از موجود مستقل مطلق و نسبی چيست؟
هر دو موجودي را که با هم بسنجيم، يا يکي از آنها عين ربط به ديگري است، يا چنين نيست. در صورت نخست، يکي موجود رابط و ديگري نسبت به آن مستقل است، و در صورت دوم، هر دو نسبت به يکديگر مستقل‌اند. از باب... مطالعه بیشتر...
ربط چندطرفه (اضافه مقولی) و ربط یک‌طرفه (اضافه اشراقی) چیست؟
معلول عين ربط، خود رابطه و موجود رابط است. مي‌دانيم هر رابطه‌اي ميان چيزهايي برقرار است که به آنها طرف ربط مي‌گويند. در مثال «پول دادن حسن به رضا»، رابطه ميان چند موجود مستقل برقرار بود: حسن، رضا و... مطالعه بیشتر...
با توجه به تحلیل علّیّت هستی‌بخشی و فعل ایجاد، حقیقت معلول چگونه تبیین می‌شود؟
با تحليل وجودبخشي ثابت می‌شود که معلول عين ايجاد است و با تحليل ايجاد اين نتيجه به دست می‌آید که معلول عين ربط به علت وجودبخش خود است. به همين دليل، صدرالمتألهين، كه مبتكر اين نظريه است، براي نشان... مطالعه بیشتر...
موجود رابط چیست؟ و رابط بودن معلول نسبت به علت به چه معنا است؟
با تحلیل ایجاد و علّیّت وجودبخشی به این نتیجه می‌رسیم که وقتی علتی به معلولش وجود می‌دهد، به‌جای چهار چیز «دهنده وجود»، «گیرنده وجود»، «شیء داده شده = وجود»، و «دادن وجود = ایجاد»، تنها دو چیز تحقق... مطالعه بیشتر...
ایجاد و وجودبخشی چیست؟ و آفریدن چگونه رخ می‌دهد؟
اين پرسش براي بسياري مطرح مي‌شود كه وجودبخشي چيست. اينكه ميگویند علت فاعلي به معلول وجود ميدهد به چه معناست؟ آيا به اين معناست كه مخزني هست پر از وجود، و هر گاه علت فاعلي ميخواهد معلولي را موجود... مطالعه بیشتر...
مقصود از علت حقيقي و علت اعدادي چيست؟
علت به معناي خاص، يعني علت تامه، که در اصل عليت مورد نظر است؛ و علت به معناي عام، يعني آنچه در وجود خودِ معلول تأثير دارد و نيازي از نيازهاي وجودي معلول را برآورده مي‌کند. همة اقسام علل (فاعلی، قابلی... مطالعه بیشتر...
مقصود از علل طولي و علل عرضي چيست؟
از مجموعة علل مباشر و غيرمباشر براي يک معلول، دو علت را در نظر مي‌گيريم. چنانچه يکي از دو علت مزبور، علت ديگري نيز باشد، آنها را «علل طولي» يا «علل در طول هم» مي‌ناميم، و چنانچه هيچ يک علت ديگري... مطالعه بیشتر...
مقصود از علت مباشر و علت غيرمباشر چيست؟
فرض کنيد مي‌خواهيد نامه‌اي به دوست خود بنويسيد و او را از حال خود باخبر کنيد. بدين منظور قلم را در دست مي‌گيريد و دستتان را روي کاغذ حرکت مي‌دهيد تا نامه نوشته شود. در این مثال ارادة شما علت فاعلي... مطالعه بیشتر...
علت ناقصه چيست؟
علت تامه علتي است كه با وجودش معلولْ موجود، و با عدمش معلولْ معدوم است. نيز دانستيم كه علت تامه ممكن است شيء واحدي باشد و ممكن است بيش از يک شيء باشد. در صورت اخير، هر يك از اجزاي علت تامه را به... مطالعه بیشتر...
علت غایی چیست؟ و چه تفاوتی با غایت دارد؟
فرض کنيد مي‌خواهيد نامه‌اي به دوست خود بنويسيد و او را از حال خود باخبر کنيد. بدين منظور قلم را در دست مي‌گيريد و دستتان را روي کاغذ حرکت مي‌دهيد تا نامه نوشته شود. بيترديد اين حركت ممتنع بالذات... مطالعه بیشتر...
قابل يا علت قابلي چيست و چه نوع معلول‌هايي به آن نيازمندند؟
فرض کنيد مي‌خواهيد نامه‌اي به دوست خود بنويسيد و او را از حال خود باخبر کنيد. بدين منظور قلم را در دست مي‌گيريد و دستتان را روي کاغذ حرکت مي‌دهيد تا نامه نوشته شود. بيترديد اين حركت ممتنع بالذات... مطالعه بیشتر...
فاعل يا علت فاعلي چيست؟
فرض کنيد مي‌خواهيد نامه‌اي به دوست خود بنويسيد و او را از حال خود باخبر کنيد. بدين منظور قلم را در دست مي‌گيريد و دستتان را روي کاغذ حرکت مي‌دهيد تا نامه نوشته شود. بيترديد اين حركت ممتنع بالذات... مطالعه بیشتر...
اصل علیت ناظر به چه نوع علتی است؟ و هر ممکن بالذاتی از چه جهاتی به علت خود نیاز دارد؟
علت به معناي عام، چيزي است که نيازي از نيازهاي وجودي معلول را برآورَد. اکنون مي‌خواهيم ببينيم معلول براي وجود خود چه نوع نيازهايي دارد و هر نوع نياز به وسيلة چه علتي برآورده مي‌شود. ابتدا معلول خاصي... مطالعه بیشتر...
علت تامه چيست؟
ممكن بالذات ذاتاً و خود به خود نه واجب است و موجود، نه ممتنع است و معدوم. همچنين با دخالت علت است كه ممكن بالذات موجود مي‌شود و طبعاً با عدم اين علت، معدوم است. پس مي‌توان گفت خصوصيت علتْ اين است كه... مطالعه بیشتر...
دلیل درستی دیدگاه فیلسوفان (دیدگاه امکانی) درباره علیت در برابر دیدیگاه‌های دیگر چیست؟
فيلسوفان در مقام تحلیل مناط احتیاج معلول به علت، ديدگاه امکانی را درست ميدانند و مناط احتیاج معلول به علت را «امکان ذاتی معلول» معرفی می‌کنند. استدلال ايشان را بر اين مدعا مي‌توان طي سه گام به شكل... مطالعه بیشتر...
مقصود از «مناط احتياج معلول به علت» چيست؟ این مناط از نظر هر کدام از دیدگاه‌های امکانی، حدوثی، و حسی چیست؟
بنا بر آنچه گفتيم، روشن مي‌شود که نتيجة سه ديدگاه مزبور در موارد خاصي که گذشت مختلف است. از سوي ديگر، ممکن است به نظر برسد که اين سه ديدگاه در بارة خود ما و اشياي پيرامونمان درست به يك نتيجه مي‌رسند... مطالعه بیشتر...
درباره تبیین اصل عليت چه دیدگاه‌هایی وجود دارد؟
سه ديدگاه مشهور در بیان اصل عليتْ وجود دارد: ديدگاه فيلسوفان يا ديدگاه امكاني، ديدگاه بسياري از متكلمان و عموم مردم يا ديدگاه حدوثي، و ديدگاه بسياري از ماديين يا ديدگاه حسي. بنا بر ديدگاه امكاني، فقط... مطالعه بیشتر...
آیا ممکن بالذات می‌تواند واجب یا ممتنع باشد؟
ممكن بالذات يعني چيزي كه بالذات، نه واجب باشد و نه ممتنع. پس ممكن بالذات نه واجب بالذات است، نه ممتنع بالذات. به عبارت ديگر، امكان بالذات با وجوب بالذات و امتناع بالذات ناسازگار است. از سوي ديگر،... مطالعه بیشتر...صفحه‌ها
آدرس: قم - بلوار محمدامین(ص) - بلوارجمهوری اسلامی - موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره)